06 50 40 55 69 • Utrecht / Schoorl info@burnout-experts.nl

Over burn-out wordt veel over geschreven. Onze Sophie Hickox, GZ-Haptotherapeut geeft haar eigen visie.

 

Burn-out, wat is dat?

Bij een burn-out is de persoon, emotioneel én fysiek, uitgeput of opgebrand. Dit is het gevolg van langdurige stress en overbelasting, waarbij tegelijkertijd de signalen van het eigen lichaam zijn genegeerd of niet opgemerkt. Je kunt het vergelijken met een batterij, die intensief is gebruikt en langzaam leeg is gelopen, zonder opnieuw opgeladen te zijn. Kenmerkend voor een burn-out zijn verandering van gedrag, verminderde persoonlijke of beroepsmatige bekwaamheden en emotionele- in combinatie met fysieke klachten.

Burn-out begint met stress

Burn-out is niet alleen een psychisch en emotioneel probleem, maar vooral ook een fysiek probleem, omdat de werking van je stresssysteem is veranderd. Burn-out begint altijd met stress.

De functie van stress

Stress is een hele normale en functionele chemische reactie van het lichaam op de binnen- en buitenwereld van iemand. Bij iedere activiteit maakt het lichaam extra stresshormonen aan. De bijnier produceert 3 hormonen: cortisol, adrenaline en noradrenaline. Cortisol zorgt voor een verhoging van de bloedsuikerspiegel, zodat het lichaam veel energie beschikbaar heeft. Adrenaline en noradrenaline stellen het lichaam in staat om snel extra inspanning te verrichten.

Stress is een ‘gezonde’ chemische reactie van/in het lichaam, om zich in korte tijd klaar te maken voor actie en prestatie. Dit is handig als het bijvoorbeeld koud is, je een examen hebt, een optreden of een presentatie doet. Stress ontstaat ook als we ons bijvoorbeeld zorgen maken of piekeren. Je kent dat gevoel in je lijf wel als je bijvoorbeeld bijna een botsing hebt of je zit bij de tandarts: lichamelijk gespannen, bonzend hart en klamme handen.

Stress is dus eigenlijk natuurlijk en noodzakelijk. Je bent enerzijds in staat om op de top van je geestelijke en lichamelijk vermogens te presteren en je kunt jezelf in veiligheid brengen als er gevaar dreigt. Ik zou dit ook wel ‘gezonde stress’ kunnen noemen.

Ongezonde stress

Extreme en langdurige stress kan er echter voor zorgen dat het lichaam meer hormonen aanmaakt dan nodig is en ook dat de hormoonspiegel in je lichaam niet meer (kan) normaliseert. Deze hormonale dysbalans kan diverse klachten en aandoeningen tot gevolg hebben, waaronder een burn-out.

Stress wordt dus ongezond op het moment dat:

  1. We continue op de top van ons vermogen presteren, ons zorgen blijven maken, langdurige onveilig voelen of te veel van onszelf eisen.
  2. En als we dan ook nog onvoldoende ontspannen na een periode van stress (onszelf ontspanning ontzeggen).

Neuro-hormonale disbalans

Tijdens ontspanning en onze slaap komt gewoonlijk het hormonale systeem tot rust en weer terug in het normale. Als hiervoor geen tijd en ruimte wordt genomen, gebeurt het volgende:  Adrenaline wordt snel aangemaakt en afgebroken. Cortisol blijft echter bij langdurige stress hoog. Dit wordt ook wel een neuro-hormonale disbalans genoemd en dit is niet voelbaar voor iedere persoon, behalve dat op termijn het lichaam uitgeput raakt en er ontstaan allerlei klachten op emotioneel, psychisch en lichamelijk vlak. Als gevolg hiervan verandert geleidelijk het gedrag van een persoon. Aangezien ieder mens uniek is, heeft niet iedereen met een burn-out dezelfde klachten en in dezelfde mate.

Een selectie van klachten die kunnen duiden op een burn-out als zij gecombineerd aanwezig zijn bij een persoon

Emotioneel

Psychisch

Lichamelijk

Gedrag

Prikkelbaar

Piekeren

Moeheid

Verstoorde slaap

Niet meer genieten

Verminderde concentratie

Hyperventilatie

Hoge en versnelde ademhaling

Emotioneel labiel

Vergeetachtig

Pijn in spieren, rug en hoofd

Minder sociale contacten

Lusteloos

Niet helder denken

Hartkloppingen

Meer gebruik van rookwaren, alcohol of drugs

Futloos

Niet tot rust komen

Druk op de borst

Verminderd presteren

Onzekerheid

Besluiteloos

Gejaagdheid en onrust

Meer gebruik slaap- en kalmeringsmiddelen

Irritatie

Gespannenheid

Doorgaan in activiteiten en geen rust meer kunnen nemen

     

Van overspannenheid naar burn-out

En met deze klachten spreken we ook wel van overspannenheid. Het is belangrijk rust te gaan nemen en de factoren waardoor de stress ontstaat weg te nemen of op te lossen. Als dit niet gebeurt dan raakt iemand lichamelijk en emotioneel volledig uitgeput. Het mentale en lichamelijk vermogen neemt langzaam af of stopt plotsklaps. Iemand is dan tot niets meer in staat. De persoon is opgebrand en er is sprake van een burn-out.

Soorten burn-out

Er zijn verschillende varianten van een burn-out; de hyper- en de hypovariant. Bij de hypervariant is het stressmechanisme overactief. Daardoor ben je steeds erg gespannen en kun je moeilijk tot rust komen. De tweede vorm is de hypovariant. Dan is het stressmechanisme onder actief waardoor je wel 16 uur per dag kunt slapen, zonder uitgerust te raken.

Oorzaken van een burn-out

Burn-out ontstaat door een combinatie van factoren. Het ontstaat zelden door één ingrijpende gebeurtenis (relatieproblemen, verhuizing, verlies ervaring) of door alléén werk gerelateerde vraagstukken (hoge werkdruk, weinig erkenning of een slechte sfeer). Dit zou te makkelijk zijn. Daarnaast spelen aard en karaktereigenschappen ook een rol. Én hoe iemand omgaat met bepaalde omstandigheden. Kortom; het kan iedereen overkomen. Ik heb het idee dat de ene persoon er wel gevoeliger voor is dan de andere. Prachtige eigenschappen als loyaal, betrokken en perfectionistisch zie ik vaak bij clienten met een burn-out. Ook vermoed ik dat personen die de neiging hebben tot piekeren of weinig zelfvertrouwen een grotere kans hebben op het ontwikkelen van een burn-out.

Als iemand een burn-out heeft, is er maar één manier om ervan af te komen:

  1. Neem de oorzaak weg.
  2. Kom tot rust en
  3. Zoek deskundige hulp.

Want het lukt bijna nooit om op eigen kracht van een burn-out af te komen.

Voor iemand met een burn-out is het belangrijk om naar een arts te gaan. Deze kan vaststellen wat er aan de hand is en doorverwijzen naar een ervaren en gespecialiseerde GZ-Haptotherapeut of Coach. Zij snappen wat er aan de hand is op fysiek, maar ook op emotioneel en mentaal niveau. Het is goed om een behandeling te starten waarbij er aandacht is voor mentaal, emotioneel en fysiek herstel en ontwikkeling.